عیب در تابلو برق
نکات عمده عیب در تابلو برق
اگر بخواهیم همه مواردی که بالقوه ممکن است باعث عیب شده را نام ببریم، غیر عملی و مشکل است.اما موارد زیر در بیشتر عیب های دستگاه ها و سیستم های الکتریکی رخ می دهد:
1- فیوز ها
چک کردن فیوزها در اغلب موارد خرابی دستگاه نقطه شروع خوبی است. همانگونه که می دانید سه نوع مختلف فیوز وجود دارد. هر یک از این نوع فیوزها دارای ولتاژ و جریان نامی متفاوتی است.در بیشتر موارد فقط از همان نوع فیوز قبلی بایستی به عنوان جایگزین استفاده شود، بدین صورت که بایستی فیوز جایگزین دقیقا از همان نوع قبلی، با مقدارهای ولتاژ و جریان قبلی باشد، مگر اینکه تغییر در مقادیر فیوز با تغییر مناسبی در مدار دستگاه همراه باشد.تعویض فیوزها می تواند یک مسئله باشد.اما تعیین خط مشی تعویض فیوز، در صورتی مورد تایید است که ایمنی کاربر و دستگاه برقرار باشد.
یک حالت تقریبا مهم عبارت است از یک دستگاه که به یک منبع قدرت متصل شده و جریان اتصال کوتاه زیادی قابل دسترس است.در چنین وضعیت هایی، استفاده از فیوز های کنترل جریان با ظرفیت قطع کنندگی بالا تجویز می شود.
2- اتصال ناقص (شل بودن اتصال)
در یک ماشین ممکن است صدها نقطه اتصال وجود داشته باشد.هر یک از این نقطه ها می توانند باعث عیب در ماشین شوند.امروزه از بلوکهای ترمینال (ورودی وخروجی) و اتصات دهنده های قطعات مرغوبی استفاده می شود.
استفاده از کابلها و سیمهای رشته ای به جای هادی های توپر، به طور کلی مشکل اتصال نامناسب را کمتر خواهد کرد.
مشکلات اتصالات از وقتی شروع می شود که یک ماشین ساخته شده و مدتی نیز از کار آن می گذرد.این مشکل ممکن است در مدارات قدرت و تغذیه مثلا در مواردی که جریان زیادی عبور می کند اهمیت بیشتری داشته باشد.
یک اتصال شل یاناقص در یک مدار قدرت،معمولاباعث افزایش حرارت در آن نقطه عیب می شود.این حرارت به قسمتهای دیگر همان قطعه و سایرقطعات یا هادیها منتقل می شود.مثالی از مواردی که این مشکل مستقیما بروزمی کند،عناصرحساس به دماهستند.این عناصرشامل رله های اضافه بار یا قطع کننده های مداری حرارتی هستند.
برای رفع عیب اتصال ناقص،بهترین راه حل این است که از یک برنامه تعمیراتی پیشگیرانه که طی آن اتصالات به صورت دوره ای بررسی شده و در صورت امکان در همان موقع محکم می شوند استفاده شود.
3- کنتاکت های معیوب
در تجهیزاتی مانند راه انداز های موتورها،کنتاکتورها،رله ها، کلید های شستی و کلیدهای قطع و وصل مشکلات فوق(کنتاکت معیوب) به صورت افت پتانسیل بروز می کند.
مشکلی که اغلب مواقع پیش می آید و یکی از مشکل ترین عیب ها است ، تعیین محل عیب کنتاکت معمولا بسته است.مشاهدات ظاهری نشان می دهد که کنتاکت بسته است اما اگر این کنتاکت در حال عبور دادن جریان باشد معلوم نمی شود کنتاکت بسته است.هر کنتاکتی که جریان اضافه بار از آن گذشته باشد بایستی از نظر لحیم کاری مورد بازرسی قرار گیرد.
شرایطی مانند فشار کم کنتاکت و کثیفی و غبار روی کنتاکت ها یا پوشیده شدن کنتاکت ها توسط لایه اکسید باعث جلوگیری از هدایت الکتریکی کنتاکت خواهد شد.در بسیاری از مواقع می توان سطح کنتاکت ها را با کشیدن یک قطعه سنباده نرم در بین آنها تمیز کرد. توجه: برای تمیز کردن کنتاکت ها فقط از سنباده نرم استفاده شود. برای این کار هرگز از سوهان استفاده نکنید.بیشتر کنتاکت ها دارای یک لایه نازک نقره روی کنتاکت مسی هستند.اگر چنانچه این پوشش توسط سوهان کشیدن برداشته شود، عمر کای کنتاکت ها کوتاه خواهد شد. اگر کنتاکت آنچنان خراب شده یا خال زده است که توسط یک سنباده نرم قابل تمیز کردن نیست، بهتر است کنتاکت ها را عوض کنید.
مشکل دیگری که ممکن است در یک کنتاکت دوپل دوحالته پیش بیاید حالت وصل متقاطع است، که در این حالت ، قبل از انکه یکی از کنتاکت هایی که قبلا وصل بوده قطع شود، یک کنتاکت قطع به حالت وصل در می آید. چنانچه هر دو کنتاکتNO و NC در یک لحظه در مداری دارای حالت مشابه باشند، ممکن است در کنترل مدار اشکال پیش آید.
4- علامت سیم های اشتباه
مشکل اشتباه در نصب علامت های سیم ممکن است در موقع مونتاژ و توسط سازنده یا در مونتاژ دوباره توسط تعمیر کار پس از تعمیر پیش بیاید. در این مورد به سختی می توان محل عیب را تعیین کرد، چرا که یک کابل دارای رشته سیم های بسیار زیادی باشد که هر کدام به یک بخش از دستگاه رفته اند.
یک مشکل رایج جابه جایی شماره ها در اعداد شماره سیم ها است.به عنوان مثال یک سیم ممکن است در یک طرف برچسب 69و خورده باشد در صورتی که در سر دیگر همان سیم به طور اشتباه شماره 96 خورده باشد.مشکل دیگری که ممکن است اتفاق بیفتد ، در اتصال دادن سیم ها به جعبه ترمینال است.به ویژه در حالت هایی که یک جعبه بزرگ با تعداد زیادی سیم داریم، ممکن است این اشتباه پیش بیاید که یکی از سیم ها در یک خانه بالاتر یا پایین تر از محل خودش به پیچ وصل شود.
5-عیب های ترکیبی
ممکن است عیبها به صورت ترکیبی بروز کنند، اما اهمیت آنها بایستی مورد تاکید قرار گیرد. در زیر نمونه هایی از انواع عیب های ترکیبی نشان داده شده است:
- الکتریکی مکانیکی
- الکتریکی - فشار(فشار مایع یا هوا)
- الکتریکی - دما
بزرگترین مشکل این است که عیب گزارش شده یا دیده شده همواره تعیین نمی کند که کدام یک از این دو عامل ترکیبی باعث ایجاد عیب شده اند . در مواردی ممکن است هر دو عامل دخیل باشند.
معمولا راه حل سریعتر این است که نخست مدا الکتریکی چک شود.اما در هر حال هر دو سامانه بایستی مورد آزمون قرار گیرند کما اینکه ممکن است عامل خرابی هم توسط همین دو مولفه ایجاد شده باشد. به عنوان مثال ، در موارد بسیار نادری ، سیم پیچ های سولونوییدی به دلیل عیب در سیم پیچشان می سوزند. احتمالا بیش از 99% از عیب های سلونویید روی شیرها به دلیل یک عیب مکانیکی یا شرایط فشار است که باعث می شود زبانه سولونویید به شکل مناسبی روی نشستگاه خود ننشیند و بنابراین باعث تحمل اضافه جریان به بوبین شود.نتیجه این است که اضافه بار به مدار تحمیل شده و سرانجام بوبین سلونویید می سوزد.
6 - ولتاژ پایین
اگر تشخیص سریع عیب به جایی نرسید، یکی از آزمایش های اولیه که بایستی انجام شود اندازه گیری ولتاژ کنترل(ولتاژ فرمان) و ولتاژ خط است.ممکن است خوب کار نکردن مدار به دلیل ولتاژ تغذیه یا ولتاژ سیم نامناسب یا کم بودن ولتاژ باشد.
به طور کلی عیب موجود در ماشین، در موقع استارت زدن یا تغذیه کردن یک قطعه مانند راه اندازها موتور یا سولونویید بیشتر از سایر موارد ظاهر می شود. اما همین عیب می تواند در نقطه دیگری باعث برهم زدن کار دستگاه شود.
یک تجربه رایج در کارگاه های کوچک اضافه کردن ماشین های بیشتر بدون چک کردن مناسب تغذیه(ترانسفورماتور خط ولتاژ) یا هادی های ولتاژ است.منبع و خط ولتاژ آنچنان زیاد بارگزاری می شوند که این افت ولتاژ ممکن است باعث شود وسایل مغناطیسی مانند راه اندازها و رله ها از راه قطعه های حفاظتی اضافه بار یا قطعه های حفاظتی زیر ولتاز، مدار باز شوند.گرمای تولید شده یکی از نتیجه های پایین بودن ولتاژ است که ممکن است در عملکرد دستگاه مورد توجه قرار گیرد.هنگامی که ولتاژ افت می کند، جریان ورودی به بار ثابت افزایش یافته و در سیم پیچ های وسیله(راه انداز موتور، رله ها، سلونوییدها)تولید گرما می کند. که این گرما نه تنها عمر قطعات را کوتاه می کند بلکه ممکن است باعث بد کارکردن و حتی ایجاد عیب در دستگاه شود.به عنوان مثال ، در جایی که قطعات فلزی متحرک وجود دارندکه دارای تلرانس های نزدیک به هم هستند، گرما می تواند لاعث شود که این قسمت ها منبسط شده به یکدیگر بچسبند. در حالت هایی که از گرمایش الکتریسیته استفاده می شود، گرما متناسب با مربع ولتاژ کاهش می یابد. به عنوان مثال، چنانچه ولتاژ به مقدار نصف ولتاژ نامی المنت حرارتی برسد، مقدار خروجی گرما به یک چهارم کاهش پیدا خواهد کرد.
7- نگهداری ضعیف
نگهداری ضعیف ماشین باعث می شود تعمیرکار وقت بیشتری را برای سرویس دستگاه تلف کند. داشتن یک ماشین تمیز و یک برنامه حمایتی تعمیراتی که با برنامه مناسبی پیاده شود باعث صرفه جویی کلی در هزینه ها خواهد شد.
هرگونه غبار، گرد و خاک و کثیفی به همراه چربی بایستی به طور منظم و دوره ای از روی قسمت های الکتریکی پاک شود. وجود آنها روی ماشین باعث می شود دستگاه عیب مکانیکی پیدا کرده یا مسیرهایی را بین دو نقطه با پتانسیل های متفاوت به وجود آورد و باعث اتصال کوتاه مدار شود.
قطعات متحرک مکنیکی به ویژه در راه اندازهای موتورهای بزرگ بایستی چک شوند. زیرا مواردی مثل شل شدن پین ها و بست ها و قطعات سایشی ، عوامل اصلی عیب های مکانیکی هستند.
قطعات گرم شدنی معمولا بیشتر در معرض خرابی قرار می گیرند. بدون استفاده از ابزارهای مناسب ، نمی توان دمای یک قسمت از ماشین را تعیین یا میزان مقاومت آن را در مقابل افزایش دما مشخص کرد.آنچه مسلم است این که علامت دود یا سوخته شدن عایق شرلاک سیم ها می تواند رابطه ماشین با عیب را مشخص کند.
سازندگان تجهیزات برقی ، محصولات خود را به گونه ای طراحی می کنند که از ورود گرد و غبار، چربی یا مایعات به داخل آنها جلوگیری شود. در صورتی که به منظور تعمیر لازم باشد که یکی از درپوش ها یا درهای ماشین باز شود، فورا پس از تعمیر آن را سر جای خود ببندید. داشتن شناسنامه ای راجع به برنامه تعمیرات و عیب های پیش آمده برای ماشین سودمند است. چنین مطلب ثبت شده ای نه تنها باعث عیب یابی سریعتر می شود بلکه به عنوان شاخصی از کیفیت تولید یک کالا قابل استفاده است.
8- سیم کشی و اتصال اشتباه
بسیاری از قطعات مانند رله ها، کلید های حدی، کلیدهای حرارتی و فشاری دارای کنتاکت های NOو NC قابل دسترس برای استفاده نیستند. دربیشتر موارد به ویژه وقتی که فقط یکی از دو کنتاکت های در دسترس مورد استفاده قرار گیرد یک خطای سیم کشی پیش می آید. خطا عبارت است از سیم کشی سمت اشتبا کنتاکت؛ بدین معنی که، کنتاکت NO ممکن است در مداری قرار داده شود که بایستی کنتاکت NC در آنجا استفاده شود. عکس این وضعیت هم ممکن است اتفاق بیفتد.
9-عیب های لحظه ای
عیب های لحظه ای یکی از مشکل ترین موارد عیب یابی است. در این نوع عیب، ماشین یا کنترل می تواند در مشاهده نزدیک برای ساعت ها بدون عیب کار کند. اما عیب ممکن است هر لحظه ای بروز کند و چنانچه دقت مشاهده گر برای لحظه ای از آن منحرف شود، ممکن است هر گواه مستقیمی برای اینکه عیب دیده شود از دست برود.
راه حل مناسبی برای این مشکل وجود ندارد. بهترین راه، یک تحلیل خوب سازماندهی شده است. گزینه های زیر می تواند مفید باشد:
1- سعی کنید در طی سیکل کلی عیب را تعیین محل کنید. چنانچه عیب در همان محل از سیکل کاری اتفاق می افتد، به طور کلی تنها کنترل مربوط به آن قسمت سیکل مورد نظر است. اگر عیب در نقاط نامعین از سیکل اتفاق می افتد، آنگاه نقاط مورد آزمایش نقاطی اند که در کل سیکل مشرک هستند. مثال هایی از این نوع، کلید های استوانه ای گردان یا کلیدهای سلکتوری هستند که برای جدا سازی یک قسمت کلی از کنترل مورد استفاده قرار می گیرند.
2- دقتتان را به قطعات متمرکز کنید. در بسیاری از موارد مشاهده سرسری عیب را مشخص نخواهد کرد. در این موارد، جابجایی کامل قطعه یا قطعات مورد سوال سریعترین و بهترین راه حل است.در اینجا، قطعات سوکتی( plug-in) دارای این مزیت هستند که باعث می شوند دستگاه در کمترین زمان به شرط عملیاتی خود بازگردد.
3- مدار را از نظر شرایط غیر معمول بررسی کنید. این نوع عیببه ندرت در محل استفاده اتفاق می افتد. ما حالت هایی هستند که در آنها، یا از راه یک اشتباه سهوی طراح مدار روی قطعه، یا با تغییر شرایط عملیاتی روی ماشین به عنوان راه حلی برای مسئله، یک تغییر مداری تشخیص داده می شود.